سابسیژن چیست؟

چرا بعد از سابسیژن فرورفتگی ها کمتر می شوند؟

1. آزادسازی مکانیکی: با بریدن باندهای فیبروتیکِ زیر اسکار، کشش رو به پایین از بین می رود و سطح پوست بالا می آید.

2. رمدلینگ زیستی: خونریزی کوچک و التهاب کنترل شده ی موضعی، آبشار بهبود زخم و نوسازی کلاژن را فعال می کند که می تواند کیفیت بافت را بهتر کند.

کدام زخم ها و نواحی مناسب سابسیژن اند؟

• اسکارهای آتروفیک رولینگ بهترین پاسخ را می گیرند؛ اسکارهای «جعبه ای» (boxcar) با لبه های نرم نیز تا حدی پاسخ می دهند. برای «ایس پیک» (ice-pick) معمولاً روش های هدفمندتری مثل TCA-CROSS یا پانچ اکسیژن نیاز است و سابسیژن تنها یا کمکی به کار می رود.

• فرورفتگی های پس از تروما/جراحی: وقتی چسبندگیِ زیرین علت اصلی باشد.

• سلولیت (چاله چوله ی ران و باسن): نوعی سابسیژن هدایت شده با «واکِیوم و تیغه ی میکرو» (مانند Cellfina) سپتوم های فیبروتیک را قطع می کند و نتایج چندساله گزارش شده اند.

چه کسانی کاندیدای مناسب هستند و چه کسانی بهتر است احتیاط کنند؟

کاندیدای مناسب:

• افراد با اسکارهای آتروفیکِ فرورفته که در معاینه، با کشیدنِ پوست به اطراف، فرورفتگی ها هموارتر می شوند (نشانه ی چسبندگی فیبروتیک).

• بیمارانی که انتظار واقع بینانه دارند: سابسیژن محوشدن کامل نمی دهد، اما می تواند عمق فرو رفتگی را به طور محسوس کاهش دهد و با افزایش کلاژن، ناهمواری را نرم تر کند.

موارد نیازمند احتیاط/پرهیز نسبی:

• اختلالات خونریزی دهنده یا مصرف داروهای ضدانعقاد (نیاز به تنظیم دارو با نظر پزشک).

• سابقۀ اسکار کلوئید/هیپرتروفیک (خطر کم است اما باید در مشاوره لحاظ شود).

• پوست های تیره تر (فتزپاتریک IV–VI): PIH یا لک پس التهابی محتمل تر است؛ مراقبت ضدآفتاب و استراتژی های پیشگیرانه اهمیت دارد.

• ایزوترتینوئین خوراکی: مرور شواهد نشان می دهد بسیاری از اعمال پوستی را می توان نزدیکِ دوره ی ایزوترتینوئین انجام داد، برخلاف باور قدیمی؛ اما تصمیم نهایی باید فردمحور و با متخصص باشد.

روش انجام: از ابزار تا گام های عملی

تجهیزات و بی حسی

• سوزن سه لبه ی نوکور (۱۸–۲۰ گیج) یا سوزن تری بیولِ معمولی؛ برای نقاط ظریف تر، گیج های کوچک تر هم کاربرد دارند. کانولاهای بلانت (۱۶–۱۸G) در بسیاری از مراکز به دلیل کبودی کمتر و کنترل بهتر ترجیح داده می شوند.

• بی حسی موضعی با لیدوکائین (گاهی تومسنت). نور مایل برای نمایان کردن سایه ی فرورفتگی ها در برنامه ریزی ورود مفید است.

تکنیک پایه

1. علامت گذاری فرورفتگی ها و پاک سازی پوست.

2. بی حسی و ایجاد یک یا چند مدخل کوچک.

3. پیشروی افقیِ سوزن/کانولا در زیر اسکار و انجام حرکت رفت وبرگشتی (پِستون) و فن مانند برای آزادسازی باندهای فیبروتیک. صدای «ترق» رهاشدن ممکن است حس شود.

4. فشردن و پانسمان فشاری برای کاستن از خونریزی/هماتوم.

نکته ی فنی: نگه داشتن «نوکور» با نیدل هولدر می تواند کنترل زاویه و جهت برش را بهتر کند.

سابسیژن با سوزن در برابر سابسیژن با کانولا

• سوزن نوکور/تری بیول: قدرت برش بالاتر برای باندهای سفت؛ اما کبودی و درد می تواند بیشتر باشد.

• کانولاهای بلانت: ورود کمتر، کنترل بهترِ عمق، کبودی کمتر، مناسب برای «سابسیژن چندسطحی» و عبور در سطح وسیع با یک مدخل. شواهد مروری نشان می دهد هر دو روش از نظر اثربخشی قابل قیاس اند؛ انتخاب عمدتاً به مهارت پزشک و نوع اسکار وابسته است.

چند جلسه لازم است و نتایج چه زمانی دیده می شود؟

در بیشتر برنامه ها، ۲ تا ۴ جلسه با فاصله ی ۴–۸ هفته انجام می شود؛ بعضی نواحی سفت به جلسات بیشتری نیاز دارند. بهبود اولیه معمولاً بعد از خوابیدن کبودی (۲–۳ هفته) مشخص می شود؛ اما بهبود نسجی ناشی از کلاژن سازی، طی ۱–۳ ماه واضح تر خواهد شد. مرورهای نظام مندِ سال های اخیر، سابسیژن را برای اسکارهای آتروفیک ایمن و مؤثر گزارش کرده اند، به ویژه وقتی با روش های دیگر ترکیب شود.

ترکیب های مؤثر: چرا سابسیژن را با درمان های دیگر جفت می کنیم؟

۱) سابسیژن + ساکشن (مکشِ دوره ای)

پس از آزادسازی، برخی پزشکان طی ۱–۲ هفته ی اول از مکش ملایم خانگی/کلینیکی استفاده می کنند تا از «چسبیدن دوباره» جلوگیری شود. گزارش های قدیمی تر و یک RCT جدید نشان داده اند که برداشت ذهنیِ بیمار در یک ماه نخست با سابسیژن + ساکشن بیشتر است، هرچند ارزیابی کورِ متخصصان در بازه ی ۴ ماهه تفاوت قطعی بزرگی نشان نداده است. نتیجه: می تواند به عنوان مکمل مفید باشد، اما معجزه نیست و تکنیکِ صحیحِ سابسیژن نقش اصلی را دارد.

۲) سابسیژن + فیلر

پس از آزادسازی، پرکننده ها (مثلاً هیالورونیک اسید) می توانند کفِ اسکار را نگه دارند و نتیجه را باثبات تر کنند—به ویژه در اسکارهای عمیق یا ترکیبی. این کار مهارت محور است و خطرات مخصوص به خود (از کبودی تا انسداد عروقی) دارد، بنابراین باید توسط متخصص باتجربه انجام شود.

۳) سابسیژن + لیزر/میکرونیدلینگ/رادیوفرکوئنسی

آزادسازیِ مکانیکی با تحریک کلاژن (لیزر فرکشنال، میکرونیدلینگ، RF) هم افزا است: اول «طناب» را می بُریم، سپس کیفیت بستر را بازسازی می کنیم. پروتکل های ترکیبی متعددی در مرورها گزارش شده است.

۴) TCA-CROSS یا پانچ اکسیژن برای ایس پیک

برای اسکارهای سوزنی (ice-pick)، سابسیژن نقش اصلی ندارد؛ ترکیب مرحله ای با روش های هدفمندِ عمقی، پوشش کامل تری می دهد.

سابسیژن برای سلولیت: از تکنیک دستی تا دستگاه های هدایت شده با وکیوم

سلولیت عمدتاً به دلیل سپتوم های فیبروتیک کوتاه است که پوست را به عمق می کشند و گودی می سازند. در «سابسیژن هدایت شده» با دستگاه های تاییدشده (مانند Cellfina)، با مکِش و تیغه ی کنترل شده سپتوم ها قطع می شوند. مطالعات چندمرکزی نتایج پایدار تا ۲–۳ سال و رضایت بالا را نشان داده اند. این روش برای فرورفتگی های نقطه ای (dimples) مناسب تر از ناهمواری های وسیع است.

ایمنی، عوارض و راه های کاهش ریسک

عوارض شایع و گذرا:

• درد/حساسیت، کبودی، تورم، ورم سفت (ایندوریشن)، و به ندرت هماتوم. معمولاً طی ۷–۱۴ روز بهبود می یابند.

عوارض کمتر شایع:

• عفونت، برجستگی/گِره های زیرپوستیِ موقت، لک پس التهابی (PIH)—به خصوص در پوست های تیره تر. مراقبت ضدآفتاب و پرهیز از دست کاری ناحیه مهم است.

عوارض نادر ولی مهم:

• آسیب عروقی یا عصبی، به ویژه در نواحی با ساختمان های حساس. انتخاب ابزار، عمقِ صحیح و آگاهی آناتومیک ضروری است.

کاهش ریسک:

• شرح حال دقیق دارویی (ضدانعقاد/ضدپلاکت/گیاهی)، تنظیم دارو با نظر پزشک؛ کمپرس سرد و فشار ملایم بعد از کار؛ پرهیز از فعالیت شدید ۲–۳ روز اول؛ ضدآفتاب منظم. در صورت سابقه ی هرپس لب/صورت و کار در ناحیه ی پرخطر، پزشک ممکن است پیشگیری ضدویروس را مدنظر قرار دهد. (تصمیم موردی است.)

مراقبت های قبل و بعد از سابسیژن

پیش از اقدام:

• تنظیم داروهای رقیق کننده خون فقط با نظر پزشک معالج.

• اگر پوست مستعد PIH است، برنامه ی ضدآفتاب و گاهی آمادگی دارویی ملایم (مثلاً رتینوئید موضعی/اسید آزالئیک) می تواند مفید باشد—تصمیم با پزشک.

• کنترل آکنه ی فعال پیش نیاز درمان اسکار است؛ تا جایی که ممکن است جوش های جدید مهار شوند.

پس از اقدام:

• کمپرس سرد متناوب ۲۴–۴۸ ساعت، بالا نگه داشتن سر هنگام خواب شب اول، اجتناب از ورزش سنگین ۴۸–۷۲ ساعت.

• در صورت تجویز، آنتی بیوتیک/ضدالتهاب موضعی یا خوراکی طبق نسخه.

• خودداری از دست کاری محل و پرهیز از نور آفتاب؛ ضدآفتاب SPF بالا روزانه.

• در صورت بزرگ شدن درد/تورم یا علائم عفونت، با پزشک تماس بگیرید.

چه انتظاری از جلسه ی اول داشته باشم؟

• مدت: بسته به وسعت نواحی، معمولاً ۳۰–۶۰ دقیقه.

• حین کار: با بی حسی موضعی، فشار/ترق حس می شود اما نباید درد شدید داشته باشید.

• بعد از کار: تورم/کبودی طبیعی است. گاهی بانداژ فشاری یا نوار چسب برای ۲۴–۴۸ ساعت گذاشته می شود.

• پیگیری: عکس «قبل/بعد» برای سنجش عینی روند ضروری است. تصمیم درباره ی جلسه ی بعدی بر اساس پاسخ بافت و ترجیح شما گرفته می شود.

مسیر تصمیم گیری: آیا سابسیژن برای من مناسب است؟

1. نوع اسکار: رولینگ/جعبه ایِ نرم → بله؛ ایس پیک → ابتدا روش های اختصاصی.

2. عمق و تعداد: فرورفتگی های متعددِ متصل به هم پاسخ خوبی می دهند؛ تک اسکار عمیق شاید به سابسیژن + فیلر/پانچ نیاز داشته باشد.

3. رنگ پوست و سابقه ی PIH: مراقبت دقیق ضدآفتاب و تنظیم برنامه ی ترمیم.

4. زمان بندی با درمان آکنه ی فعال: اول کنترل جوش، بعد اسکار.

5. پذیرش ترکیب ها: برای نتیجه ی بهتر، پذیرش پروتکل ترکیبی ضروری است (لیزر/میکرونیدلینگ/فیلر/ساکشن).

پشتوانه ی علمی به اختصار

• تعریف و تکنیک کلاسیک: مقاله ی پایه گذار ۱۹۹۵ (Orentreich) مفهوم «سابسیژن» را صورت بندی کرد و نوکور را معرفی نمود.

• اثربخشی در اسکارهای آتروفیک: مرورهای ۲۰۲0–۲۰۲۳ سابسیژن را ایمن و مؤثر دانسته اند؛ سوزن و کانولا هر دو کارا هستند.

• ساکشن پس از سابسیژن: از مطالعه ی کلاسیک ترکیبی تا کارآزمایی های اخیر؛ سود کوتاه مدت بر پایه ی ارزیابی بیمار محتمل است.

• سلولیت و TS-GS (Cellfina): نتایج کنترل شده ی چندمرکزی با پیگیری تا ۲–۳ سال و رضایت بالا.

• ایمنی و عوارض: مرورهای ۲۰۲۰–۲۰۲۴ شایع ترین ها را کبودی/درد/PIH و موارد نادر را عفونت/توده های زیرجلدی/آسیب عروقی گزارش کرده اند

• ایزوترتینوئین و اعمال پوستی: اجماع ۲۰۱۷ نشان می دهد بسیاری از اعمال را می توان با احتیاط انجام داد؛ تصمیم فردمحور است.

جمع بندی کاربردی

• سابسیژن ستون فقرات درمان اسکارهای رولینگ است: طناب را می بُرد، پوست را آزاد می کند و زمینه ی بازسازی کلاژن را می چیند.

• بهترین نتایج معمولاً با ترکیب ها حاصل می شود (ساکشن، فیلر، لیزر/میکرونیدلینگ، و برای ایس پیک روش های هدفمند).

• ایمنی با انتخاب درست بیمار، تکنیک دقیق، آگاهی آناتومی و مراقبت مناسب بالا است؛ بیشتر عوارض گذرا هستند.

• اگر اسکار دارید، مسیر علمی این است: کنترل آکنهٔ فعال → ارزیابی نوع اسکار → برنامه ی مرحله ای با انتظارات واقع بینانه و پیگیری دقیق.